නායකයෙකු වගකීම දරන්නේ සෙසු සේවකයන් දිරිගන්වමින්, ධනාත්මක සේවා පරිසරයක් නිර්මාණය කරමින්, ගැටුම්වලට නිර්භීතව මුහුණ දෙමින්, උපාය මාර්ගික තීරණ ගන්නා අතරම, ව්‍යාපාර වෙනස්කම් වැලඳ ගැනීමෙන. ව්‍යාපාරවලට දිශානතියක් ලබා දීම සහ ශක්තිමත් දැක්මක් ඇති කර ගැනීමට ව්‍යවසායකයින්ට නායකත්වය වැදගත් වන අතර ශක්තිමත් නායකත්වයක් නොමැති විට මෙහෙයුම්වල කාර්ය සාධනය අඩාල විය හැක.
ව්‍යවසායකයා සෑම විටම සම්පත් කළමනාකරණය කිරීමේ අවදානම ගන්නා නායකයෙකි, ව්‍යාපාරික ක්ෂේත්‍රයේ අවස්ථා අත්පත් කර ගැනීමේ හැකියාව තිබිය යුතුය. මූලික වශයෙන් නායකයෙකු සංවිධානයේ දැක්ම සහ අරමුණු හඳුනා ගන්නා අතර එමඟින් සංවිධානයේ අරමුණු සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා විස්තීරණ සැලැස්මක් සමඟ ව්‍යාපාර කටයුතු වලට අවතීරණය වෙයි.
නායකයෙකු වෙහෙස මහන්සි වී වැඩ කිරීමෙන් සහ ඔවුන්ගේ කාර්යයන් කෙරෙහි දැඩි උනන්දුවක් දැක්වීමෙන් සෙසු අනුගාමිකයන්ට ආදර්ශයක් විය යුතු අතර, එය සැබවින්ම සේවකයින්ට ශක්තියක් ලබා දෙන අතර, සේවකයින්ගේ උත්සාහයට වටිනාකමක් සහ ගෞරවයක් ඇති කිරීමට නායකයින් සමත් වීමෙන් ධනාත්මක සේවා පරිසරයක් නිර්මාණය කිරීමට හැකිවන අතර එය ඕනෑම ආයතනයක සාර්ථකත්වයට අත්‍යවශ්‍ය අංගයකි.
COVID 19 වසංගතය සහ වර්ථමානයේ ශ්‍රී ලංකාව අත්විඳින ආර්ථික අර්බුදය නිසා නායකයින්ට ඉතාම කෙටි කාලරාමුවක් තුළ දැඩි තීරණය ගැනීමට සිදුවිය. නායකයින් බොහෝ විට පීඩනයට පත් වන අතර අනෙක් අය අතර ජනප්‍රිය නොවන දුෂ්කර තීරණ ගැනීමට බොහෝ විට බාහිර පරිසරයෙන් අභියෝග කරයි. ශක්තිමත් නායකයින් මෙම දැඩි තීරණ සාධාරණ හා සදාචාරාත්මක ලෙස ගැනීම අත්‍යවශ්‍ය වන වැදගත් ගුණාංගයකි.
ශක්තිමත් නායකයෙකු සිටීම සේවකයින්ගේ චිත්ත ධෛර්යය වැඩිදියුණු කිරීමට තුඩු දෙන අතර කැලඹිලි සහිත කාලවලදී පවා ව්‍යාපාරික සංවිධානයට විශාල සාර්ථකත්වයක් සහතික කරනු ඇත. බිල් ගේට්ස්, මයික්‍රොසොෆ්ට් හි සම නිර්මාතෘ; වොරෙන් බෆෙට්, බර්ක්ෂයර් හේත්වේ හි ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී; ජෙෆ් බෙසොස් හි ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී; ටෙස්ලා හි ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී එලොන් මස්ක් සහ ෆෝඩ් හි නිර්මාතෘ හෙන්රි ෆෝර්ඩ් ව්‍යාපාරවල ගමන් මග වෙනස් කර ලොව පුරා මිලියනයකට ආදර්ශයක් ලබා දුන් එවැනි ලෝක ප්‍රකට ව්‍යාපාරික නායකයින් වේ.
නායකත්ව කුසලතා
නායකයෙකුට තිබිය යුතු වැදගත්ම කුසලතා වන්නේ සන්නිවේදනය, තීරණ ගැනීම, විවේචනාත්මක චින්තනය, ගැටළු විසඳීම සහ අනුගාමිකයින් පෙළඹවීමේ හැකියාවයි. සාමාන්‍යයෙන් නායකයින්ට අභියෝග සහ ගැටුම්වලට මුහුණ දීමට සිදු වන අතර ඒවා විසඳා ගැනීමට අදාළ පාර්ශ්ව සමඟ ශක්තිමත් සන්නිවේදනයක් ඉතා අත්‍යවශ්‍ය වේ. එමඟින් පියවරෙන් පියවර විසඳීමට පහසුකම් සැලසීමට සහ කණ්ඩායම් සාමාජිකයින්, ගනුදෙනුකරුවන් සහ සංවිධානයේ අනෙකුත් පාර්ශ්වකරුවන් අතර ශක්තිමත් සබඳතා පවත්වා ගැනීමට උපකාරී වේ.
නායකයෙකු යනු ජීවිත කාලය පුරාම ඉගෙන ගන්නෙකු වන අතර එය ව්‍යාපාරික ලෝකයේ නවතම ප්‍රවණතා සහ කළමනාකරණ ශිල්පීය ක්‍රම පිළිබඳව නිරීක්ෂණය කළ යුතුය, මන්ද තාක්‍ෂණය වේගයෙන් දියුණු වන අතර එය විටින් විට කළමනාකරණයේ මානයන් වෙනස් කරයි. නායකයෙකු ප්‍රතිපෝෂණ සඳහා විවෘත විය යුතු අතර අනුගාමිකයින්ගේ හඬට සවන් දිය යුතුය, එය වැරදි නිවැරදි කිරීමට උපකාරී වන අතර ද්වි-මාර්ග සන්නිවේදනයක් තිබීම සේවා ස්ථානය වටා ධනාත්මක පරිසරයක් නිර්මාණය කරයි. නායකයෙකු අවදානම් ගැනීමට සුදානම් විය යුතු අතර, ආයතනයකට නම්‍යශීලී වීමට සහ වෙළඳපොලේ ඇති කම්පන උකහා ගැනීමට උපකාර වන පියවරයන් පිළිබඳව විශ්වාසයෙන් සිටිය යුතුය.
ආශ්වාදය සහ ධනාත්මක පරිසරය
නායකයා පැහැදිලිව සහ ඵලදායී ලෙස සන්නිවේදනය කළ යුතුය. නායකයාගේ දැක්ම සෑම කෙනෙකුම පැහැදිලිව තේරුම් ගත් විට, කලින් තීරණය කළ අරමුණු සාක්ෂාත් කර ගැනීම පහසු වන අතර වෙනස් වීමට නම්‍යශීලී වේ. කණ්ඩායමේ පූර්ණ හැකියාවන් මුදා හැරීමට පරිසරයක් නිර්මාණය කිරීම ඔවුන්ගේ උත්සාහය අගය කරන චිත්ත ධෛර්යය ඉහළ නංවන අතරම ඔවුන්ට ඉගෙනීමට සහ වර්ධනය වීමට අවස්ථාව සලසා දෙයි. දැඩි තරඟකාරී ව්‍යාපාරික ලෝකයක සාර්ථක වීමට ධනාත්මක පරිසරයක් නිර්මාණය කිරීම ඉතා වැදගත් වේ, එවැනි ධනාත්මක සේවා පරිසරයක් යනු සේවකයින්ට වටිනාකමක්, ගෞරවයක් සහ සහයෝගයක් දැනෙන එකකි. එය සේවකයින්ට සුවපහසු පරිසරයක් නිර්මාණය වන අතර ඔවුන්ට ඔවුන්ගේ උපරිමය ලබා දීමට හැකි ස්ථානයක් වේ.
නායකයා කණ්ඩායමේ සහ සංවිධානයේ කාර්ය සාධනය වැඩිදියුණු කරන කණ්ඩායමෙන් නිතිපතා ප්‍රතිපෝෂණ ලබා ගත යුතුය. සේවකයින් විසින් වැදගත් අරමුණු සාක්ෂාත් කර ගැනීමේ සාර්ථකත්වය ද නායකයා සැමරිය යුතු අතර එමඟින් වෙහෙස මහන්සි වී වැඩ කිරීමට සහ සංවිධානයට හොඳම දේ ලබා දීමට සේවකයන් දිරිගන්වනු ඇත. ආයතනික පරිසරය විනෝදජනක සහ ආකර්ශනීය පරිසරයක් විය යුතු අතර එය කණ්ඩායමට ප්‍රශස්ත මට්ටමකින් ක්‍රියා කිරීමට හැකි වැඩබිමක් නිර්මාණය කරයි.
ගැටුම් නිරාකරණය
එදිනෙදා ව්‍යාපාරික මෙහෙයුම් වලදී ගැටුම් නොවැළැක්විය හැකි අතර එය ප්‍රධාන වශයෙන් පුද්ගල වෙනස්කම්, ඉලක්ක, වැඩ කිරීමේ විලාසයන් හේතුවෙන් පැන නගී. නායකයෙකු ලෙස ගැටුමක් ඇති වූ විට ඉතා සන්සුන් විය යුතු අතර අන් අයගේ දෘෂ්ටිකෝණයට ඇහුම්කන් දීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කළ යුතු අතර එමඟින් වැරදි වැටහීම් වළක්වා ගත හැකිය. ඊට සම්බන්ධ සියලු පාර්ශ්වවලට ගරු කිරීම නායකයකුට තිබිය යුතු හොඳ ගුණාංගයක් විය යුතුය. පුද්ගලයා කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීම වෙනුවට ගැටලුව කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීමට නායකයා මතක තබා ගත යුතුය, එය වඩාත් සුදුසු විසඳුම සොයා ගැනීමට උපකාරී වේ. නායකයා විශිෂ්ට සාකච්ඡාකරුවෙකු විය යුතු අතර සම්මුතියක් ඇති කර ගැනීමට කැමති විය යුතුය. මක්නිසාද යත් බොහෝ හමුවීම්වලදී දෙපාර්ශ්වය විසින්ම සම්මුතියකින් විසඳා ගත හැකි අතර එවැනි තත්ත්වයන් කළමනාකරණය කිරීමට නායකයා තියුණු විය යුතුය. ගැටලුව විසඳීමට තුන්වන පාර්ශ්ව මැදිහත්කරුවෙකු අත්‍යවශද්‍ය නැද්ද යන්න තේරුම් ගැනීමට නායකයාට හැකියාව තිබිය යුතුය, මන්ද සමහර හමුවීම් නායකයාට විසඳීමට ඇති හැකියාවෙන් ඔබ්බට විය හැකි බැවිනි.
උපායමාර්ගික තීරණ
උපායමාර්ගික තීරණ ගැනීම නායකයෙකුට සාමාන්‍ය කාර්යයක් වන අතර මෙම තීරණ සමහරක් තත්වයන් මත පදනම්ව ගැනීමට අපහසු වනු ඇත. පුද්ගල අවශ්‍යතාවලින් ඔබ්බට ගිය සංවිධානයට වඩාත් සුදුසු තීරණ ගැනීමට තරම් නායකයාට හැකියාව තිබිය යුතුය. සාර්ථක නායකයෙකු වීමට නම්, ඔවුන් හැඟීම් මත පදනම් වූ සම්මුති තීරණවලට වඩා දැනුවත් තීරණ ගත යුතුය. සංවිධානය මුහුණ දෙන ගැටළු සඳහා විසඳුම් එකකට වඩා සැපයීමට පහසුකම් සපයන අදාළ ව්‍යාපාර අංශයේ නවතම ප්‍රවණතා සහ වර්ධනයන් පිළිබඳව නායකයා දැනුවත් විය යුතුය. නායකයා විසින් ක්‍රියාත්මක කළ යුතු සමහර උපාය මාර්ගික තීරණ වඩාත් ජනප්‍රිය තීරණය නොව සංවිධානයේ යහපතට හේතු වනු ඇත. නායකයා ගනු ලබන තීරණ පිළිබඳව විශ්වාසයෙන් සිටිය යුතු අතර, අපගමනය නොවී සැලැස්මට ඇලී සිටිය යුතුය. යහපාලනය, විනිවිදභාවය සහ නිසි ප්‍රතිපෝෂණ නාලිකා, විශේෂයෙන්ම VUCA (විචලතාව, අවිනිශ්චිතතාවය, සංකීර්ණත්වය සහ අපැහැදිලි) ව්‍යාපාරික ලෝකයක ක්‍රියාත්මක වන විට වඩා හොඳ උපාය මාර්ගික තීරණ සඳහා පහසුකම් සපයනු ඇත. උදාහරණයක් ලෙස 1997 දී Apple Inc. බංකොලොත් භාවයේ අද්දර සිටි නමුත් ස්ටීව් ජොබ්ස් Mac සහ iPod නිෂ්පාදන කෙරෙහි වැඩි අවධානයක් යොමු කරමින් ශක්තිමත් උපායමාර්ගික තීරණ කිහිපයක් ගත් අතර එමඟින් Apple සන්නාමය වඩාත්ම ධනවත්ම සමාගම සහ ඉතිහාසයේ සාර්ථක සන්නාමය බවට පත්වීමේ ගමන් මග වෙනස් කළේය. එබැවින් එක් නායකයෙකුට සංවිධානයක දිශාව වෙනස් කළ හැකිය.
වෙනස වැළඳ ගන්න
නිරන්තරයෙන් වෙනස් වන ලෝකයක වෙනස් නොවන එකම දෙය “වෙනස්වීම“ වේ, ව්‍යාපාරික සංවිධානවලට වෙනස් වීමට අනුවර්තනය වීමටත්, වෙනස් වීමෙන් පසුව සිදුවන සංවර්ධනයට නිර්භීතව මුහුණ දීමටත් හැකි විය යුතුය. වෙනස් වීම නොවැළැක්විය හැකි අතර වේගයෙන් වර්ධනය වන ව්‍යාපාරික පරිසරයක් තුළ වෙනස් වීමට නොහැකි වීම සංවිධානයේ සාර්ථකත්වයේ පැවැත්ම සහ දියුණුව පරීක්ෂා කරනු ඇත. ශක්තිමත් නායකයෙකුගේ හොඳම ගුණාංගයක් වන්නේ කණ්ඩායම් සාමාජිකයින්ට පැවරීමේ සහ බලගැන්වීමේ හැකියාව වන අතර එමඟින් ඉක්මන් තීරණ ගැනීමට පහසුකම් සැලසෙන අතර වෙනස් වීමට අනුවර්තනය වීමට සංවිධානයේ ව්‍යුහය නම්‍යශීලී කරයි. නායකයෙකු ඉවසිලිවන්ත විය යුතුය, මන්ද වෙනස්කම් වලට කාලය ගත විය හැකි අතර සංවිධානය තුළ වෙනස් වීමට පුරුදු වීමට ශක්තිමත් සංස්කෘතියක් තිබීම සංවිධානය සිය අවසාන අරමුණු කරා ළඟා වන බව සහතික කරයි. වෙනසක් ඉදිරියේ නායකයාට ශක්තිමත් ධනාත්මක ආකල්පයක් තිබිය යුතු අතර එය සංක්‍රාන්ති කාලය තුළ ධනාත්මක බලපෑමක් ඇති කරයි. එලොන් මස්ක්, ඔහුගේ Tesla සහ SpaceX සමාගම් හරහා ව්‍යාපාරික ප්‍රජාවට ප්‍රබල පණිවිඩයක් යැවීමට ඔහු සමත් වී ඇත. එලොන් ටෙස්ලා හරහා මුළු ලෝකයටම විදුලි මෝටර් රථ ප්‍රවර්ධනය කිරීමට සමත් වූ අතර එමඟින් ටෙස්ලා ලොව පුරා ජනප්‍රිය වූ අතර අවසානයේ තිරසාර විකල්ප විවෘතව සාකච්ඡා කිරීමට ප්‍රජාවගේ ඇස් විවෘත කිරීමට උපකාරී විය.
නායකයා වෙනස් කිරීමේ නියෝජිතයෙකු වන අතර ව්‍යාපාර සංවිධානයේ සාර්ථකත්වය සඳහා ඉතා වැදගත් වේ. ව්‍යාපාරික ක්ෂේත්‍රයේ ප්‍රබල නායකයින් සිටීම ශ්‍රී ලංකාවට ලෝකයේ ආයතනික දැවැන්තයින් ඉදිරියේ හොඳින් ක්‍රියා කිරීමට උපකාරී වනු ඇත.
මෙම අන්තර්ගතය CeFEnI/COSME විසින් පහසුකම් සපයන ලද අතර ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර විශ්ව විද්‍යාලය, කෝට්ටේ විසින් සකස් කරන ලදී.